Debata: Ich problem, nasz problem. O środowisku z perspektywy postkolonialnej
Zapraszamy na debatę towarzyszącą Przeglądowi Filmów Etnograficznych “Oczy i Obiektywy”, przygotowaną we współpracy z Interdyscyplinarnym Zespołem Badań Postkolonialnych!
Kolonializm zaszczepił w wielu miejscach na ziemi zuniformizowane schematy wiedzy, gospodarki, administracji i władzy. Podporządkowanie interesom kolonialnych imperiów i jednoczesna integracja z systemem kapitalistycznym nie dotyczyły jedynie ludzi rdzennych i ich kultur, ale również - jeśli nie przede wszystkim - środowisk - ich postrzegania, relacji z nimi i sposobów gospodarowania. Ziemia, woda, minerały, rośliny i zwierzęta stawały się “zasobem”, “własnością”, “towarem”. Dziś w obliczu zmian klimatycznych, urbanizacji oraz synergii kryzysów politycznych, ekonomicznych i pandemii, mimo procesów de-kolonialnych i emancypacyjnych, widzimy jak postkolonialne schematy objawiają się w nowych odsłonach. Filmy “Ofir” opowiadający o pierwszej “eko-rewolucji” na wyspie Bougainville oraz “Żywa woda”- historia o wodzie pitnej w Jordanie posłużą nam jako punkt wyjścia do dyskusji o współczesnych alternatywach modernizacji, różnorodnych formach suwerenności (również tej wodnej, żywieniowej, czy energetycznej), o idei troski i możliwości jej praktykowania. W końcu zadamy pytanie o tych, którzy w procesie współczesnych zmian mogą ucierpieć lub zostać pominięci.
W dyskusji wezmą udział:
Małgorzata Owczarska - etnografka i antropolożka kultury, oceanistka
Olivier Pollet - filmowiec i badacz, twórca filmu “Ofir”
Anna Stępień, antropolożka społeczna
Rozmowę poprowadzi:
Anna Ptak - kuratorka sztuki i antropolożka
Biogramy gości:
Małgorzata Owczarska jest antropolożką kultury i etnografką. Adiunkt w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego, absolwentka studiów doktoranckich w SNS PAN oraz stypendystka Fulbrighta na Uniwersytecie Hawajskim w Mānoa w Honolulu. Prowadziła badania w Polsce, na Litwie i w Polinezji Francuskiej. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół niebieskiej humanistyki, etnografii polinezyjskiej, aktywizmu ludów tubylczych i postkolonializmu. Obecnie prowadzi grant NCN pt.: „Doświadczenie nadmiaru, braku i zrównoważonej obecności wody. Studium w nurcie błękitnej antropologii”.
Anna Stępień - antropolożka społeczna specjalizująca się w antropologii o/dla ochrony środowiska. Stypendystka European Research Council Starting Grant w projekcie: “Refiguring conservation in/for ‘the Anthropocene’: the global lives of the orangutan”, prowadzonym przez Brunel University London i Cambridge University. Od 10 lat jest naukowo związana z Indonezją. Jej zainteresowania badawcze to przede wszystkim: antropologia społeczno-polityczna Indonezji, zjawiska neoliberalizacji ochrony środowiska, dekolonizacja nauki i praktyki ochrony środowiska, krytyczne studia nad Antropocenem i narracjami deklinistycznymi. Angażuje się w interdyscyplinarny dialog i współpracę antropologów z badaczami i praktykami ochrony bioróżnorodności gatunkowej. Obecnie pisze pracę doktorską o społecznych, moralnych i politycznych aspektach ochrony orangutanów, opartą na badaniach etnograficznych na Sumatrze w Indonezji.
Olivier Pollet - twórca filmu Ofir, dziennikarz śledczy i wielokrotnie nagradzany filmowiec, producent i badacz. W ciągu ostatniej dekady jego prace koncentrowały się na odpowiedzialności korporacyjnej, prawach człowieka, kwestiach środowiskowych i spuściznach kolonialnych. Współpracował z rdzennymi społecznościami w regionie Papui Nowej Gwinei. Jego filmy były często wyróżniane na festiwalowej scenie, m.in. dzięki nominacji do Albert Londres Prize, najbardziej prestiżowej nagrody dziennikarskiej we Francji. Najnowszym projektem Oliviera Polleta jest wielokrotnie nagradzany film dokumentalny Ophir (2020) oraz jego multimedialny edukacyjny odpowiednik – The Colonial Syndrome (2021).
Anna Ptak jest kuratorką i antropolożką zainteresowaną środowiskowymi i politycznymi aspektami praktyk kulturowych, humanistyką środowiskową, artystycznym aktywizmem. Jej ostatnie prace obejmują dramaturgię dla serii VR i performance landscapes and bodies (reż. Kötter/Israel/Limberg) oraz książkę i projekt kuratorski Amplifying Nature na XVI Biennale Architektury w Wenecji (z kolektywem architektonicznym Centrala). W latach 2009-2022 realizowała wystawy, programy dyskursywne i rezydencyjne w CSW Zamek Ujazdowski w Warszawie, była stypendystką Japan Foundation, a od 2020 roku jest doktorantką w Szkole Doktorskiej Nauk Humanistycznych UW badającą konflikty wokół powietrza przez pryzmat widzialności i sprawczości w wielu skalach.